βερολίνο

Πριν από τέσσερις μέρες γιορτάστηκε η ένωση των δύο Γερμανιών. Τα επετειακά τεύχη των περιοδικών φωτογράφισαν φέτος έφηβους που γεννήθηκαν στις 9 Νοεμβρίου 1989 και που έχουν την ηλικία της νέας Γερμανίας, τα χρόνια της απουσίας του τείχους του Βερολίνου. Οι δεκαοχτάρηδες μεταφέρουν ένα σαφές μήνυμα. Οπως εκείνοι, έτσι και η νέα Γερμανία ενηλικιώθηκε κι αντιμετωπίζει το παρελθόν της με μετεφηβικούς τρόπους: απώθηση και εξιδανίκευση.

Η Αν. Γερμανία είναι παρούσα παντού στο Βερολίνο. Τα παλαιοπωλεία στηρίζουν τις εισπράξεις τους κυρίως στα σαλόνια του ανατολικού μπλοκ, στις λάμπες της δεκαετίας του ’50 που έριχναν κάποτε το φως τους σε λιτά υπνοδωμάτια ή σε γραφεία της Στάζι. Αυτά τα φθαρμένα ξύλινα έπιπλα απέκτησαν δεύτερη ζωή στα μπαρ του Βερολίνου, μετά την πτώση του τείχους. Το Βερολινέζικο στιλ στηρίχτηκε κυρίως στην ανακύκλωση του Ψυχρού Πολέμου ως ακίνδυνου σκηνικού με καναπέδες όπου μπορεί κανείς να βυθιστεί και να θυμηθεί ή να ξεχάσει -ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του- πού βρίσκεται.

Μπορείς όμως στ’ αλήθεια να ξεχάσεις πού βρίσκεσαι και τι ακριβώς συνέβη εκεί; Η ανατολική πλευρά ονομάζεται ακόμη Ανατολικό Βερολίνο και η δυτική, Δυτικό. Οι χαρακτηρισμοί δεν είναι μόνο γεωγραφικοί. Οταν πηγαινοέρχεσαι ελεύθερα με το μετρό διατηρείς μεν την ψευδαίσθηση της μεταψυχροπολεμικής ζωής, της ελευθερίας της, των άπειρων δυνατοτήτων της, αλλά μικροί καθημερινοί πόλεμοι εξακολουθούν να διεξάγονται- με διαφορετικούς τρόπους. Οι Δυτικοί δεν πηγαίνουν στην ανατολική πλευρά για διασκέδαση ή για να συναντήσουν τους φίλους τους. Οι ανατολικοί επίσης κινούνται στα όρια της συνοικίας τους- Μίτε ή Πρεντσλάουερ είναι γι’ αυτούς ένας μικρός αυτάρκης κόσμος. Και όλοι τους σηκώνουν ανεπαίσθητα το φρύδι όταν εκθειάζεις τη ρυμοτομία, τα εστιατόρια ή τις βιβλιοθήκες της άλλης πλευράς.

Κατά κάποιο τρόπο το τείχος εξακολουθεί να υπάρχει. Οι Δυτικοί πιστεύουν ότι η μετακίνηση υπουργείων και στρατηγικών επιχειρήσεων στο Μίτε τους έκλεψε τη λάμψη και νιώθουν κάπως σαν ξεπεσμένοι αριστοκράτες. Οι Ανατολικοί αισθάνονται επίσης προδομένοι: έχασαν τις δουλειές τους και υποχρεώθηκαν να ζήσουν σε καθεστώς καπιταλιστικού ανταγωνισμού χωρίς να διαθέτουν τα αντανακλαστικά, την παιδεία και τη φιλοδοξία που θα τους βοηθούσε ν’ αναδειχτούν. Οπότε κλείνονται στον εαυτό τους και αρνούνται να μιλήσουν αγγλικά. Οι πιο φτωχοί και μοιρολάτρες ανάμεσά τους μετακομίζουν όλο και πιο ανατολικά, στις παρυφές του Λίχτενμπεργκ.

Υπάρχουν τείχη και τείχη: μερικά πέφτουν και πωλούνται κομμάτι ως τεκμήριο της ιστορικής στιγμής. Αλλα πάλι ορθώνονται, σαν φαντάσματα, και θέτουν ερωτήσεις που δεν απαντιούνται στις επετείους.