Ο καλός φίλος ''Sphere'' του Minton's Playhouse.

Ούτε αμιγώς μπόπερ, ούτε εκπρόσωπος του swing ο Thelonius "Sphere" Monk, ένας πληθωρικός πιανίστας και συνθέτης από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της τζαζ, ήταν από τους ''ιδρυτικούς'' του ρεύματος της bebop και θαμώνας του jazz club Minton's Playhouse (στεγαζόταν στον πρώτο όροφο του Cecil Hotel) της Νέας Υόρκης στα πρώτα βήματα αυτής της τάσης που επρόκειτο να αλλάξει θεαματικά τη ροή της τζαζ στα μέσα του προηγούμενου αιώνα. 

Αρχές του '40 και στo κλαμπ αυτό του Harlem ( Ο Μονκ πρώτος από αριστερά) συντελούνταν κοσμογονικές αλλαγές στο παίξιμο και στο ύφος της τζαζ. Thelonius Monk, Dizzy Gilespie, Charlie Parker, Kenny Clarke, Charlie Christian κ.ά. έστηναν το νέο σκηνικό της μουσικής τους. Έδωσαν τέλος στην αυστηρή εκτέλεση και φόρμα της ορχήστρας του swing που κυριαρχούσε μέχρι τότε και έδωσαν τη δυνατότητα στους μουσικούς της να εκφραστούν ελεύθερα μουσικά, παίζοντας ξέφρενα σόλο. Στις μεγάλες μπάντες μέχρι τότε όλοι οι μουσικοί ήταν υποταγμένοι σε αυστηρούς κανόνες έκφρασης και σολαρίσματος πράγμα υποθέτω δύσκολο για μουσικούς με τέτοιο εύρος μουσικών δυνατοτήτων. Ηταν αδύνατον να παίζουν ελεύθερα παρά μόνο μετά το τέλος του προγράμματος και το πέρας των εμφανίσεων. 
Ετσι λοιπόν το κίνημα αυτό , αν μπορούμε να το πούμε έτσι, ουσιαστικά χάρισε μουσική ελευθερία στους μουσικούς οι οποίοι εφεξής ήταν ελεύθεροι να κάνουν ό,τι ήθελαν και επιτέλους να αποδείξουν και επιδείξουν τις γνώσεις τους.

Ο Monk λοιπόν ήταν μια μουσική φυσιογνωμία πραγματικά ιδιαίτερη, σε όλη αυτή τη φάση δημιουργίας της bebob. Δε θα τον έλεγε κανείς μπόπερ μόνο από συνείδηση και από στυλ. Ούτε το ντύσιμό του δεν πρόδιδε κάτι τέτοιο. Ηταν κατά την ταπεινή μου γνώμη μια κατηγορία μόνος του. Δυνατό αριστερό χέρι, κοφτές συγχορδίες, δυναμικό παίξιμο, ξεχωριστά σόλο, ό,τι χρειάζονταν για να δημιουργήσει ένα μύθο γύρω από αυτό το στυλ πιανιστικού παιξίματος.

Καθισμένος στο πιάνο του , σε ένα στενόχωρο διαμέρισμα της Νέας Υόρκης, έπαιζε και συνέθετε συνεχώς παρ' όλη τη φασαρία γύρω του. Το πιάνο ήταν σχεδόν το μισό στο διάδρομο, πίσω του το τζάκι να καίει, μπροστά η οικογένεια να κάνει τη δική της φασαρία μαγειρεύοντας και φλυαρώντας, αλλά ο Μόνκ στο δικό του κόσμο απερίσπαστος να δημιουργεί. Δεν τον αποσπούσε τίποτε όταν ήταν στο πιάνο! Μα τίποτε.

Και καλός φίλος βέβαια. Σε κάποια περιοδεία πηγαίνοντας στη Βαλτιμόρη, η αστυνομία έκανε έφοδο στο αυτοκίνητο που μετέφερε αυτόν και τον Bud Powel, για ναρκωτικά Ο Bud Powel, μια βασανισμένη ψυχή βουτηγμένη στα ναρκωτικά αλλά λαμπερός πιανίστας, ήταν ''φτιαγμένος'' μέσα σε παραλήρημα. Ο Μονκ άρπαξε από τα χέρια του αμέσως το σακκουλάκι με την ηρωίνη και το έχωσε στην δική του τσέπη. Η αστυνομία που παρακολουθούσε τον Μπαντ, δεν το πίστευε πιέζοντάς τον να ομολογήσει οτι ήταν δική του. Ο Μονκ δεν έβγαλε μιλιά,λέγοντάς τους μόνο οτι το ''πράγμα'' ήταν δικό του. Ήξερε πως αν πιανόταν ο Μπαντ με την επισφαλή του υγεία και την κατάσταση στην οποία βρισκόταν δεν θα ξεμπέρδευε εύκολα και θα είχε άσχημο τέλος.

Ετσι λοιπόν σαν καλός φίλος υπέστη όλη την ταλαιπωρία, φυλάκιση και στιγματισμό, αλλά δεν πρόδωσε τον φίλο του. Μπόπερ λοιπόν τελικά από  ιδιοσυγκρασία και συμπεριφορά και όχι μόνο μουσικά !!

Τον ακούμε στο αντιπροσωπευτικό και από άποψη ύφους και από άποψη τεχνικής ,εκπληκτικό εδώ, Rythm-a-ning, με τους Ben Riley στα drums,Charlie Rouse στο τενόρο σαξόφωνο και Larry Gales στο μπάσο. Είναι απο εμφάνιση στο Marquee Club του Λονδίνου το 1965 για το BBC. 
Ο Larry Gales στο σόλο του κυριολεκτικά απογειώνει. Απίστευτος. Στο 06:45 προσέξτε το πως υφαίνεται η bassline ενώ ήδη το μπάσο σολάρει, με τα κρουστά  (στα αδύναμα μέρη του μέτρου) να το πλευρίζουν μαγικά, υπέροχα. Σε μια μεγάλη μπάντα όμως πριν μερικά χρόνια θα είχε μείνει αναξιοποίητος, ενώ το συγκεκριμένο σόλο  αν θα το απολάμβαναν όσοι  τυχεροί θα απέμεναν μετά το τέλος του προγράμματος!
Εχω στη δισκοθήκη μου αμέτρητη δισκογραφία του, περνώντας μάλιστα και τη ''φάση'' Μονκ όπου  τον άκουγα μετά μανίας και μάλιστα στα αρχικά στάδια (!;) της μουσικής εμπλοκής μου με τη τζαζ.