Ο ΑΜΛΕΤ και ο χαμένος παράδεισος

Η μετάφραση του 'Αμλετ από το Γιώργο Χειμωνά, η οποία τοποθετήθηκε σα σχόλιο σε ανάρτηση του blog της ''Παρέμβασης'' του αγαπητού φίλου Βασίλη Καραγιάννη πριν από μερικές ημέρες, αποτέλεσε μαζί με άλλα στην ίδια ανάρτηση, αφορμή για την εμφάνιση ενός ακόμη από τα ανώνυμα  και προφανώς δειλά τρωκτικά του διαδικτύου τα οποία πίσω από την ασφάλεια της ανωνυμίας καραδοκούν στα διάφορα blogs και εκφράζουν ανώνυμα τις απόψεις τους (μερικές φορές ενδιαφέρουσες ειν΄αλήθεια) αποκτώντας εύκολο βήμα, μακριά από κάθε μορφής κόστος. Απόψεις που κάποτε, ίσως τα ''ταμπούρλα του Σαντέρ'' θα είχαν σταματήσει με άλλο τρόπο!.Τα προσπερνάμε σαν να μην υπάρχουν και είναι η πρώτη και τελευταία φορά που αναφερόμαστε σε αυτά.

ΑΜΛΕΤ
Να ζεις. Να μη ζεις. Αυτή είναι η ερώτηση.
Τι συμφέρει στον άνθρωπο
Να πάσχει να αντέχει σωπαίνοντας τις πληγές
από μια μοίρα που τον ταπεινώνει χωρίς κανένα έλεος
Ή να επαναστατεί. Να αντισταθεί
στην ατέλειωτη παλίρροια των λυπημένων κόπων
Να πεθάνεις. Να κοιμηθείς. Αυτό είναι όλο
Να κοιμηθείς και να κοιμηθούν
όλοι οι πόνοι που από αυτούς είσαι πλασμένος
Να μην ξυπνήσουν πια ποτέ. Αυτόν τον ύπνο
να εύχεσαι για σένα. Να πεθάνεις. Να κοιμηθείς
Κι αν στον ύπνο σου έρθει ένα όνειρο;
Τι θα είναι αυτό το όνειρο; Μετά τον αιώνα του σώματος
ποιός ύπνος αναλαμβάνει τα όνειρα; Πώς ονειρεύεται
ο θάνατος; Σε πιάνει φόβος αργείς
και ζεις. Και η πανωλεθρία διαρκεί ζώντας
από τη ζωή σου. Τελείωσε τον κόσμο εσύ
Τέλειωσε τη ζωή σου. Αυτήν την στιγμή. Τώρα. Μ' ένα μαχαίρι.

ΑΜΛΕΤ, Πράξη Γ' και Σκηνή 1, σε μτφ. Γ.Χειμωνά.

Χτες βράδυ προσπαθώντας για πολλοστή φορά να ''διαβάσω'' το εν λόγω κείμενο που εκστομίζει ο Αμλετ (μέσω της ''γοητείας'' του Γιώργου Χειμωνά) θυμήθηκα ξαφνικά τον άλλο αγαπημένο μου Τζωρτζ Στάινερ. 

Σε συνέχεια λοιπόν του Αμλετ και από το εξαιρετικό βιβλίο του  ''Νοσταλγία του απόλυτου'' (εκδ. ΑΓΡΑ) κρατάω το οτι η επιστήμη της εξάλειψης  και της εντροπίας, οδηγεί στη δεσπόζουσα εικόνα μιας γης απαλλαγμένης από την ανθρωπότητα λυτρωμένης από τα σκουπίδια της ανθρώπινης απληστίας και αυτοκαταστροφής (οποία οικολογική εξέλιξη!, η οποία με βρίσκει καθ' όλα σύμφωνο) , μιας γης που περιστρέφεται ψυχρή και άδεια στο έρημο διάστημα. Ο Στάινερ μεταφέρει αυτούσιο το απόσπασμα στο παραπάνω βιβλίο του απ' όπου και η παράθεσή του στη συνέχεια, όπως το συναντάμε στο τέλος του τέταρτου τόμου των ''Μυθολογικών'' του Κλωντ Λεβί Στρώς :

-Η βασική αντίθεση, η οποία παράγει όλες τις άλλες που απαντούν σε αφθονία στους  μύθους και που καταγράφτηκαν σ' αυτούς τους τέσσερις τόμους, είναι η αντίθεση την οποία διατυπώνει ο Άμλετ, με τη μορφή μιας ακόμα πιο αφελούς επιλογής. Δεν απόκειται στον άνθρωπο να διαλέξει ανάμεσα στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη. Είναι υποχρεωμένος, λόγω του ενασωματωμένου στην ιστορία του πνευματικού μόχθου, οποίος θα σταματήσει μόνο όταν ο άνθρωπος χαθεί από το σύμπαν, να επωμιστεί αυτές τις δύο αντιφατικές πραγματικότητες. Η πάλη ανάμεσα στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη είναι η κινητήριος δύναμη της ανθρώπινης σκέψης. Στην προσπάθεια να εξουδετερωθεί η αντίθεσή τους, γεννάται μια απεριόριστη σειρά επιπρόσθετων δυαδικών διακρίσεων που, χωρίς να γεφυρώνουν την πρωταρχική αντίθεση, την αναπαράγουν και τη διαιωνίζουν σε επί μέρους κλίμακες. Έχουμε την πραγματικότητα της ύπαρξης, την οποία ο άνθρωπος βιώνει στα μύχια της ψυχής του, καθώς είναι ο μόνος που μπορεί να προσδώσει λογική και νόημα στην καθημερινή του δραστηριότητα, στην ηθική και συναισθηματική ζωή του, στις πολιτικές επιλογές του, στη συνάφεια με τον κοινωνικό και φυσικό κόσμο, στις καθημερινές ασχολίες και στα επιστημονικά του επιτεύγματα. Συγχρόνως, ωστόσο, έχουμε την πραγματικότητα της μη ύπαρξης την οποία ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ως ενιαία με την ύπαρξη, μια και η μοίρα του είναι να ζει και να αγωνίζεται, να σκέφτεται και να πιστεύει και, προπάντων, να διατηρεί το θάρρος του, δίχως να αποχωρίζεται ποτέ την αντίξοη βεβαιότητα οτι στο παρελθόν δεν ήταν παρών σε τούτη τη γη, οτι η παρουσία του εδώ δεν θα διαρκέσει αιώνια και οτι, με την αναπόφευκτη εξαφάνισή του από την επιφάνεια ενός επίσης καταδικασμένου να χαθεί πλανήτη, ο μόχθος του, τα βάσανά του,οι χαρές, οι ελπίδες και τα έργα του θα είναι σαν να μην υπήρξαν ποτέ.

Καμία συνείδηση δεν θα επιβιώσει ώστε να διατηρήσει την ανάμνηση της εφήμερης δράσης του, πέρα από μερικά ίχνη που γρήγορα σβήνουν. Έχοντας εξαλειφθεί από ένα κόσμο με πρόσωπο στο εξής αδιάφορο, όλα αυτά δεν θα είναι παρά μια σύντομη μαρτυρία της αλλοτινής παρουσίας του, εν ολίγοις, δεν θα υπάρχει τίποτα(*).

(*) Claude Levi-Strauss, Mythologiques...IV.L'Homme nu, Plon, Παρίσι 1971, σελ.621