Εξελίσσομαι : αλλάζω διαρκώς κριτήριο

....

"Η δεύτερη μαγική εικόνα ήταν πιο σοκαριστική: Ο Θεός – και δε χρειάζεται να πω για ποιόν Θεό μιλάω- στα Ηλύσια Πεδία, σκυμμένος πάνω από ένα παιδικό καροτσάκι! Δεκαπέντε χρόνια πριν, ο Μίλαν έγραφε: ''Όταν φανταστώ πως θα μπορούσα να σκύψω με ηλίθιο χαμόγελο πάνω από ένα μωρό, με πιάνει κρύος ιδρώτας...'' Και τώρα να τον – μια εξηντάρα γριά αρκούδα – να φωτογραφίζεται με το μωρό και να εγκαταλείπεται ''στον δημοκρατικότερο των μορφασμών: το γέλιο''

Είναι ο ίδιος άνθρωπος, που στο Βαλς του Αποχαιρετισμού έγραφε: ''Το να έχεις παιδί, είναι σαν να λες, γεννήθηκα, δοκίμασα τη ζωή και βεβαιώθηκα πως είναι τόσο καλή που αξίζει να επαναληφθεί''.

''Ο λόγος που δεν ήθελα να έχω παιδί'', λέει τώρα ο Πατέρας, ''ήταν πως δεν έβρισκα τη ζωή μου αρκετά καλή. Ζούσα τότε στην Τσεχοσλοβακία, κανείς δε δημοσίευε τα έργα μου, ένοιωθα ένας ηττημένος Τσεχοσλοβάκος''.

Εκεί που άλλοτε υπήρχε ο ''κρύος ιδρώτας'', σήμερα απλώνεται η ''Ευλογημένη Λήθη''... ''Όταν ακούω τους νικημένους να αναρωτιούνται, γιατί θα πρέπει να μεταδώσουν τον δικό τους ιδεολογικό κόσμο στο παιδί τους και μετά να το βλέπουν δυστυχισμένο να μπλέκεται στις ίδιες συγκρούσεις που έμπλεξαν και αυτοί, τους καταλαβαίνω. Το να θέλεις πραγματικά να έχεις παιδί, σημαίνει να έχεις βγει κερδισμένος από τις συγκρούσεις'', λέει ο Μ. ''Τελικά, ναι, η ζωή είναι τόσο καλή, που αξίζει να επαναληφθεί''.

Δύο μόνο χρόνια πριν από τη διαβόητη φωτογραφία του πάνω από το καροτσάκι, μπαίνει στην τελική ευθεία ανατροπής. ''Το παιδί'' γράφει στην Αθανασία, είναι Πεμπτουσία κάθε έρωτα, ακόμη και αν πραγματικά δεν έχει συλληφθεί και έρθει στον κόσμο. Στην Ερωτική Άλγεβρα, το παιδί είναι το σημείο μιας μαγικής πρόσθεσης δύο όντων''.

Αυτό που αρνιόταν τότε, στην Τσεχοσλοβακία, δεν ήταν το παιδί, αλλά ο αυτόπτης μάρτυρας της απουσίας του έρωτα, η ηττημένη χώρα, ο συντριμμένος εαυτός, ο γάμος της νιότης.

Γι αυτούς τους γάμους και τα χλιαρά συζυγικά αγκαλιάσματα έτρεφε ιδιαίτερη αντιπάθεια. Μέχρι του σημείου να συλλαμβάνει, με ένα καθαρά γυναικείο ένστικτο, πως τα παιδιά που γεννιόταν από αυτούς, στην ουσία, δεν είχαν πατέρα. ''Η γυναίκα κοίταζε το όμορφο πρόσωπο του αγάλματος και επιθυμούσε με όλη της την ψυχή, το παιδί που μεγάλωνε στην κοιλιά της, να μοιάσει σε αυτό τον ωραίο αντίπαλο του άντρα της. Ήθελε να του μοιάζει τόσο πολύ, που να μπορεί εκείνη να σκέφτεται, και τελικά να το πιστέψει, πως δεν έμεινε έγκυος από τον άντρα της αλλά από το άγαλμα. Έπρεπε με κάθε τρόπο να ξαναπλαστεί η κακότυχη αρχή της εγκυμοσύνης της...'' (Η Ζωή Είναι Αλλού).

Στο Βαλς του Αποχαιρετισμού, η ''κακότυχη αρχή'' ξαναπλάθεται με διαφορετικό τρόπο. Η Ρουζένα θα πει πως η μητρότητα είναι υπόθεση τόσο ερωτική, που της φαινόταν αδύνατον να μείνει έγκυος από κάποιον που σχεδόν περιφρονούσε. Αν απέδωσε την εγκυμοσύνη της στον τρομπετίστα και όχι στον Φραντίσεκ, δεν το έκανε με πονηριά. Πίστευε πως πραγματικά είναι ο τρομπετίστας ο πατέρας, γιατί αυτόν σεβόταν, αυτός της αποσπούσε το θαυμασμό, αυτός της άξιζε! ''Δεν ήθελα παιδί'', θα πει ο θεός, ''όσο ήμουν αδύναμος, όσο γνώριζα τη ζωή από τη μία και χειρότερη όψη της''.

Από το περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ και το 1993, το κείμενο της Μαλβίνας Κ.

Αποστομωτική απάντηση σε όλους αυτούς που βλέποντάς μας στη διάρκεια του χρόνου αναρωτώνται λέγοντας χυδαία απορημένοι: Μα πως άλλαξες έτσι; Δεν είσαι αυτός που ήσουν πια. Μα άλλα έλεγες κάποτε.

-Όχι αγαπημένε μου, δεν άλλαξα, απλώς εξελίχτηκα. Δηλαδή άλλαξα τα κριτήριά μου. Τα κριτήρια με τα οποία βλέπω τον κόσμο, τους ανθρώπους, τα γεγονότα γύρω μου. Ευτυχώς.

Photo of Milan Kundera, by Fridrik Rafusson, courtesy of Faber Books